Eerste verkenning naar de 'koloniale dimensie' van de Nederlandse land art
Datum: 17 september 2024
Tijdstip: 17.00 - 19.00 u
Locatie: Universiteit van Amsterdam (beperkt aantal plaatsen) en online via livestream
Voertaal: Engels
Sprekers: Emily Eliza Scott, Hanneke Stuit, Anja Novak

Deze bijeenkomst is een samenwerking tussen Land Art Lives en de Universiteit van Amsterdam (UvA)

Link naar het verslag Landschapskunst als koloniale praktijk, inclusief video en foto's

Een kolonistenhouding

De meest iconische stukken Amerikaanse land art zijn te vinden in de uitgestrekte vlaktes van het Amerikaanse Westen. Deze regio's hebben een pijnlijke en onopgeloste geschiedenis van kolonisatie, waarbij inheemse volken in veel gevallen systematisch werden beroofd van hun voorouderlijk land en hun manier van leven. De toegenomen aandacht voor het koloniale verleden betekent ook dat land art in een ander daglicht komt te staan. Veel 'pioniers' van de land art behandelden het land als een tabula rasa, een onbeschreven blad, waarop ze hun auteursmerk wilden achterlaten (zie: Emily Eliza Scott, ‘Decentering Land Art from the Borderlands’, ‘X Marks the Land’ en ‘The Desert in Fine Grain’ in The Invention of the American Desert, eds. Lyle Massey and James Nisbet). In hoeverre weerspiegelden en weerspiegelen dergelijke artistieke praktijken een koloniale houding ten opzichte van het land en zijn oorspronkelijke menselijke en meer-dan-menselijke bewoners? En wat zijn in dit opzicht de overeenkomsten en verschillen tussen Amerika en Nederland?

Landaanwinning

In tegenstelling tot Noord-Amerika bevindt land art zich in Nederland vaak in door de mens gemaakte polderlandschappen. Daardoor is er een duidelijke verwantschap tussen land art en de Nederlandse traditie om land op te vatten als iets dat je kunt construeren en kneden om aan je behoeften te voldoen (zie: Anja Novak, precarious ground. An experiental approach to Land art in Flevoland, 2023). Bovendien is de Nederlandse geschiedenis van landaanwinning nauw verbonden met de koloniale geschiedenis. Nederlandse ingenieurs legden polders aan in Suriname en Indonesië om de efficiëntie van plantages en landaanwinning te optimaliseren, en ook in Nederland werden koloniale arbeidsstructuren toegepast, bijvoorbeeld in de agrarische Koloniën van Weldadigheid in Frederiksoord-Wilhelminaoord, Veenhuizen en Wortel (België) (zie: Hanneke Stuit, ‘Pastoral entrapment and the idyllic-carceral continuum’; Hanneke Stuit and Neeltje ten Westenend, ‘Plot, Tree and Lane: Plotting Counter Visuality in Growing Archive of Reconstruction’). Welke kijk op deze koloniale geschiedenis krijgen we als we door de lens van land art kijken?

Door de lens van land art

Tijdens deze avond, opgezet in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam, doen we een eerste verkenning naar de 'koloniale dimensie' van de Nederlandse land art. We voelen dat hier een verhaal verborgen ligt dat deze landgerelateerde kwesties met elkaar verbindt en verbanden blootlegt tussen inpoldering en land art in Flevoland die nog niet eerder zijn besproken.

Gesprek

We hebben Emily Eliza Scott – assistent-professor Geschiedenis van Kunst en Architectuur en Milieustudies aan de Universiteit van Oregon en co-auteur van Critical Landscapes: Art, Space, Politics – uitgenodigd om te spreken over de koloniale aspecten van Amerikaanse land art. Daarnaast zal Hanneke Stuit – universitair docent Literaire en Culturele Analyse aan de Universiteit van Amsterdam en verbonden aan de Amsterdamse School voor Culturele Analyse (ASCA) – spreken over de manieren waarop het kolonialisme in Nederland is 'thuisgebracht'. Anja Novak – universitair docent moderne kunst van de Universiteit van Amsterdam en verbonden aan de Amsterdam School for Heritage, Memory and Material Culture (AHM) – zal een paneldiscussie modereren waarin we proberen deze onderwerpen samen te brengen.